ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ ΠΕΡΙΚΛΗ

Κεφάλαιο 37

Χαρακτηριστικά αθηναϊκού πολιτεύματος. Η σχέση πολίτη με κράτος-νόμους-συμπολίτες.

ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Δομή κεφαλαίου

1.      Τα θεμελιώδη γνωρίσματα του πολιτεύματος της Αθήνας: Ονομασία. Αιτιολόγηση. Ισοπολιτεία . αξιοκρατία.

2.      Λειτουργία πολιτών: Ελευθερία στις σχέσεις με συμπολίτες. Πολιτική ελευθερία.

Τα εξωτερικά στοιχεία του πολιτεύματος

·        Δημιούργημα των Αθηναίων

·        Πρωτότυπο (δεν αποτελεί αντιγραφή ή μίμηση άλλων)

·        Παράδειγμα (αποτελεί πρότυπο για τις άλλες πόλεις)

Οι αρχές του πολιτεύματος

·        Στηρίζεται στην πλειοψηφία και όχι στους λίγους

·        Ισοπολιτεία (ισότητα απέναντι στους νόμους)

·        Αξιοκρατία (ασκούν αξιώματα όσοι το αξίζουν)

·        Αξιώματα για όλους (πλούσιους και φτωχούς)

·        Ελευθερία

Ορισμός της δημοκρατίας.

Δημοκρατία είναι το πολίτευμα στο οποίο η εξουσία βρίσκεται στα χέρια της λαϊκής πλειοψηφίας των γνήσιων Αθηναίων πολιτών. Λειτουργεί με τη διαδικασία της ψήφου, του κλήρου ή κάποιας σειράς. Οι πολίτες είναι ελεύθεροι και ίσοι απέναντι στους νόμους, ενώ στα αξιώματα ανέρχονται οι άξιοι, ανεξαρτήτως οικονομικής κατάστασης.

Διαπροσωπικές σχέσεις των Αθηναίων: Σύμφωνα με τον Περικλή οι σχέσεις των Αθηναίων διέπονται από ελευθερία. Επιχειρήματα:

·        Οι Αθηναίοι είναι απαλλαγμένοι από την αμοιβαία καχυποψία στις καθημερινές απασχολήσεις τους. (υπαινιγμός στη Σπάρτη)

·        Δεν δυσανασχετεί ο ένας κατά του άλλου

·        Υπάρχει μεταξύ των πολιτών ειλικρινής ανεκτικότητα

«… ελευθέρως τα προς το κοινον πολιτεύομεν – δια δέος μάλιστα ου παρανομουμεν…»

Οι Αθηναίοι είχαν μεγάλη ελευθερία και στη σχέση τους με το κράτος, το οποίο τους παρέχει την ελευθερία ως δημοκρατικό δικαίωμα του πολίτη, αλλά και στην επικοινωνία μεταξύ τους. Όμως αυτή η ελευθερία πρέπει να περιορίζεται από νόμους, στους οποίους οι Αθηναίοι εκδηλώνουν την πειθαρχία τους με την υπακοή στους εκάστοτε άρχοντες και στους νόμους που ισχύουν. Η υπακοή στους νόμους προκύπτει γιατί υπάρχει ο φόβος της ποινής. Όμως ο Αθηναίος πειθαρχεί στους νόμους και στους άρχοντες δια δέος , δλδ. από εσωτερικό σεβασμό και από το υψηλό φρόνημα του χρέους απέναντι στην πολιτεία και στους νόμους που αυτή έχει. (υπαινιγμός για Σπάρτη που είχε αυστηρούς νόμους  και λειτουργούσαν καταναγκαστικά).